WANDELPADEN

November is een koude Pieterpad maand. We vertrekken vanuit het hotel in Holten. De auto is verpakt in een vrieslaagje. Gelukkig schijnt de zon en wordt het nog redelijk warm. We rijden eerst naar Nijverdal, we zetten onze fietsen neer bij Buitencentrum Sallandse Heuvelrug. We zijn dan in de Grotestraat, de weg naar Almelo. Met een lege auto rijden we vervolgens naar het NS station in Holten. Hier vertrekt een bustaxi richting Nijverdal waar onze fietsen staan. De bus heeft geen pin automaat, dus rijden we gratis terug naar Nijverdal. De buschauffeur is een varkensboer. Hij geeft aan dat het zware tijden zijn, gelukkig heeft hij niet alle zorg meer, maar heeft zijn zoon het bedrijf over genomen. Om het leven spannend te houden doet hij dienst als buschauffeur op de Sallandse Heuvelrug. Al vanuit het busje is dit heuvellandschap bijonder te noemen. Staatsbosbeheer heeft voor hotel Dal en Zicht een informatiecentrum onze zijn beheer. Wij kijen er wat rond. Buiten is een tuin met planten die op de heuvelrug her en der versprteid groeien. Grote wegen zijn er niet op deze verstilde stuwwal, behalve Nijverdal is er weinig bewoning. Nationaal Park de Sallandse Heuvelrug in Salland is ruim, open en rustig. Dit is de hoogste plek van de provincie Overijsel. En bestaat vooral uit bos en heuvelachtige heidevelden. Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug is één van de twintig nationale parken in Nederland. In de parken zijn alle bijzonderheden van de Nederlandse flora en fauna terug te vinden. De nationale parken zijn bijzondere natuurgebieden die door het ministerie aangewezen. We zijn nog niet zo heel lang onderweg of we slaan af het bos in. We komen bij twee grote verschoten foto’s. Er wordt ook volop gegraven. We zijn bij de plek waar werkkamp Twilhaar ooit lag. Men is er nu schijnbaar een monument aan het maken. Op 25 april 1942 zouden Amsterdamse joden vanaf het Amstelstation naar o.a. Twilhaar worden gezonden, uiteindelijk kwamen er Groningers terecht. Op 10 juli 1942 arriveerde de eerste groep joodse mannen van 83 joodse mannen. Kampbeheerder Hoijmann: “Het waren allemaal mensen uit de stad Groningen. Nog vol moed en gein.” Deze groep werd later aangevuld met iets meer dan twintig joden uit Amsterdam en Tilburg. Daarmee was het kamp (dat circa honderd personen kon herbergen) vol. Aanvankelijk was het regime mild. De mannen werd toegestaan het kamp te verlaten en zich vrij in Nijverdal te bewegen. Censuur op brieven was er niet en er mocht bezoek worden ontvangen. Maar al na een maand werden de duimschroeven aangedraaid. De beheerder van Twilhaar werd door de bezetter naar het strafkamp Erika in Ommen op cursus gestuurd om te leren hoe hij joden kon pesten. De joodse dwangarbeiders hebben onder toezicht van medewerkers van Staatsbosbeheer een perceel grond van 200 bij 100 meter bouwrijp gemaakt voor inplant. De mannen hebben niet de tijd gekregen ook daadwerkelijk bos op de Heuvelrug aan te planten. Het is voor onderzoekers lastig te achterhalen hoe het met de joodse dwangarbeiders uit Twilhaar is afgelopen. Van de bijna 100 mannen, die er moeten hebben gezeten zijn er slechts 38 mensen achterhaald. Izaak van Berg bijvoorbeeld, een kruidenier die samen met zijn zoon Max in Twilhaar zat, is binnen drie weken na zijn vertrek uit Nijverdal, tegelijk met zijn vrouw Louisa in Auschwitz vermoord. Hij werd slechts 54 jaar. Samuel Blok werd nog sneller omgebracht: op 12 oktober 1942, slechts 10 dagen na zijn verblijf uit Twilhaar, werd hij samen met zijn vrouw Goltje en zijn 6-jarig zoontje Abraham in Auschwitz de dood ingedreven. De historie van de plek is luguber. Verderop is een schaapskooi te zien. DE schapen missen, wel zijn de najaarskleuren prachtig in het kale bos. Uiteindelijk staan we op een hoge plek. Hier kwam 150.000 jaar geleden het landijs tot stilstand. In de laatste ijstijd, het Weichselien lagen er niet weer van die grote pakken ijs in deze omgeving. Het smeltwater sleet in de Weichsel-ijstijd diepe dalen uit in de flanken van de stuwwallen. Deze dalen noemen we dan ook smeltwaterdalen. De grootste en diepste hebben namen die op -slenk eindigen. Voorbeelden zijn de Wolfsslenk, Twilhaarslenk en Rietslenk. We gaan even pauzeren en kijken dan ook uit op deze Rietslenk.

Veel dalen zijn in hun doorsnede asymmetrisch van vorm, omdat de bovengrond van de dalhellingen die op het zuiden waren gericht in het voorjaar veel eerder opdroogden dan de weinig zonnige hellingen op het noorden. De hellingen op het noorden bleven hierdoor nat en papperig. De bovengrond zakte daarom in de loop van de eeuwen veel meer uit dan op de drogere zuidhellingen. Noordhellingen zijn hierdoor veel minder steil dan zuidhellingen. Omdat de smeltwaterdalen na hun vorming nauwelijks meer afstromend water te verwerken kregen, liggen ze nu al honderden eeuwen lang droog. Ze worden daarom ook wel droge dalen genoemd. Wij lopen langs deze dalen.

Tot aan Holten lopen we door een schitterend landschap. Het herfstige karakter doet ook erg zijn best er iets van te maken. Spinnenwebben en paddenstoelen zijn overal aanwezig.

3 november 2011