17. Millingen aan de Rijn-Groesbeek
DE RIJN
We logeren twee nachten in het hotel Hulthurnsch hof. 
We zijn niet zomaar hierheen gegaan, het hotel ligt immers prachtig op de route. Een nadeel is de reis die je moet ondernemen om van het hotel bij het 40 km verderop gelegen Braamt te komen. Daarvoor zit je bijna 2 uur in de trein en bus. We staan in elk geval vroeg op om de fiets van Tineke uit Nijmegen op te halen. Daarna met de trein naar Arnhem en vervolgens weer overstappen om in Doetinchem te komen. Een alleraardigste buschauffeur stond het toe dat we de fiets meenamen naar Braamt. Dat was wel zo prettig, want het was regenachtig.
In Braamt is helemaal niets te doen. Wij zoeken een plek om koffie te drinken en kiezen daar restaurant Velo voor uit. Er wordt schoongemaakt en opgeruimd, derhalve geen koffie. In een miezerige regen dan maar verder over een zandpad richting de stuwwalheuvels bij Elten.
Nederland is tijdens zeker twee ijstijden gedeeltelijk met ijs bedekt geweest. Vooral van de voorlaatste ijstijd (het Saalien) had invloed op het reliëf. Het ijs van de Scandinavische ijskap lag toen tot aan de lijn Nijmegen-Amsterdam.
In de omgeving van Elten – Berg en Dal – Groesbeek tot Gennep is dat duidelijk te zien.
Aan het eind van het Saalien (120.000 jaar geleden) en gedurende de overgang naar het warmere (interglaciale) Eemien smolten de ijstongen in rap tempo. De afvoer van smeltwater met sediment van landijs en stuwwallen door de rivieren (fluvio-glaciale afzettingen) nam enorm toe. Hierdoor zijn aan de zuid(west)zijde van de stuwwallen een soort puinwaaiers uit grind, zand en leemdeeltjes ontstaan, zogenaamde Sandr vlakten. De grofste deeltjes zijn het dichtst bij de stuwwal afgezet, terwijl fijnere deeltjes naarmate ze kleiner en lichter waren steeds verder van de stuwwal met het afstromende smeltwater zijn meegenomen en gesedimenteerd.
Het Rijn/Maasdal kon de grote afvoer van smeltwater niet meer verwerken. Het Rijnwater rees op tegen de zuidoostelijk van Nijmegen lopende stuwwallen waardoor een aantal grote doorbraken veroorzaakt werden, daar waar de stuwwallen het laagst waren. Daardoor stroomt de Rijn thans weer ten noorden van de Nijmeegse stuwwal, maar ten zuiden van die van Montferland en de Veluwe. Het waterrijk natuurgebied 
“De Gelderse Poort” dankt dus haar ontstaan aan deze doorbraken van de stuwwal. Tijdens het nattere en warmere Eemien is de vorming van de riviervlakte voortgegaan net als de sedimentatie van de Rijn, de Noordzee heeft zijn oude omvang weer gekregen door de zeespiegelrijzing.
We lopen eerst in de gemeente Montferland, hier ligt een relatief lage stuwwal. De met klei vermengde ondergrond van het Bergherbos laat zien dat er sprake is van een stuwwal. Het bos maakt een ruige indruk met hoge bomen en her en der omgevallen bomen. In het bos liggen merkwaardige weilanden en akkers. Tineke geniet in het bos volop van winterkoninkjes, putters, merels en andere vogels. Het pad door het bos is vooral recht en lang. De kilometers kruipen voort. Hoewel bossen erg mooi kunnen zijn, zijn ze deels ook erg eentonig. Overal bomen met een beperkt uitzicht. Als we de heuvel verlaten zijn we bij Elten. Het dorp is aan drie kanten omgeven door Nederland. Op 23 april 1949 is het ter compensatie voor de Duitse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog aan Nederland toegewezen. Dit heeft geduurd tot 1 augustus 1963, toen werd het weer Duits. Van de overgang van Nederland naar Duitsland hebben veel exporteurs geprofiteerd. Op 31 juli 1963 plaatsten zij veel vrachtwagens met te exporteren goederen (voornamelijk boter) in het Nederlandse Elten. De volgende dag stonden de vrachtwagens mèt de goederen, zonder een meter te hoeven rijden en (het belangrijkste) zonder een cent aan invoerrechten te hoeven betalen in Duitsland. De vermoedelijke winst bedroeg 50 tot 60 miljoen gulden. 
Deze gebeurtenis heet de Eltener Butternacht. Hoch-Elten is een mooie lek, zo’n 80 meter boven NAP gelegen. De 57 meter diepe Drususbrunnen bovenop de Eltenberg is genoemd naar de Romeinse veldheer Drusus. Deze waterput werd aangelegd om de in 980 gebouwde vrouwenabdij van water te voorzien en diende tot de ingebruikname van het waterleidingnetwerk (1931) als waterverzorging voor de bevolking van Hoch-Elten. De put hadden we ooit al eens gezien dus reden we direct naar het Pannekoekenhuys. Vanaf Hoch-Eltendaal ga je snel af richting Rijn dal. De zon laat zich inmiddels van haar goede kant zien dus is het geen straf om verder te lopen. Wat wel vervelend is is de verwarring met het Noaberpad. Nog voor Spijk slaan we verkeerd af en lopen een deel van dit pad. Als we de vergissing ontdekken hebben we er behoorlijk de smoor in. Niet de extra kilometers, maar de dreigende lucht is daarvan de oorzaak. Die dreiging blijft, ook als we op de dijk van de Rijn komen.
Vanaf de dijk heb je een prachtig uitzicht op de Rijn. Met recht een van de drukst bevaren rivieren van Europa. Achter een hoge dijk ligt het plaatsje Tolkamer. Tolkamer is een kleine plaats met 2.560 inwoners. Het plaatsje is vooral in trek bij “dagjesmensen” die vanaf de Europakade een tocht over de Rijn willen maken. Een andere trekpleister is het verderop gelegen watersportgebied “de Bijland“. vanuit deze plas is een open verbinding naar de Rijn.
De naam van het dorp komt uit de tijd dat daar schippers die vracht vervoerden van Duitsland naar Nederland tol moesten betalen, de zogenaamde tolkamer. Later moesten zij, tot het wegvallen van de Europese binnengrenzen (1 januari 1993), n.a.v. het zgn. Verdrag van Schengen op 14 juni 1985, bij de douane ‘inklaren’ dat wil zeggen ze moesten laten zien wat ze in/uitvoerden. Hierbij voerde de douane ook controles (te water) uit, waarbij gezocht werd naar illegale sigaretten, drank en drugs. Na 1 januari 1993 was het voor schippers niet meer nodig om bij het passeren van de grens het douanekantoor te bezoeken, waardoor zij niet meer in Tolkamer aanlegden. Dit betekende een flinke aderlating voor de plaatselijke middenstand, aangezien veel schippers(vrouwen) de mogelijkheid benutten hier hun inkopen te doen.
Ik had gelezen dat op het hele uur de fietsveer bij Pannerden ons over de rivier richting Millingen kon brengen. Een stevige pas met een andere Pieterpad loopster en Tineke die de schipper liet wachten zorgde ervoor dat we het veer over de Rijn haalden. Dit kwam het humeur van de schipper niet ten goede. De overtocht is kort en in Millingen lopen we naar het centrum, waar we voor het gemeentehuis een vies ijsje en slappe bak koffie kochten.
27 km, 14 april 2012
Links: